De mediatycoons die de pers in hun greep houden
Het is de nachtmerrie van velen: neerstorten met een vliegtuig. Het is dan ook niet voor niets dat veel mensen kampen met vliegangst en het nog altijd veiligste vervoersmiddel liever mijden. Heel af en toe worden we opgeschrikt door huiveringwekkende dodelijke vliegtuigongelukken. Daarvan staat MH17 in het nationale geheugen gegrift.
In het begin was de luchtvaartwetgeving niet zo streng om ervoor te zorgen dat vliegtuigen goed werden onderhouden en dat er strikte protocollen nodig waren om de veiligheid van passagiers te garanderen. Maar de tijd dat vliegtuigen grotendeels onveilig waren is voorbij, vooral omdat vliegtuigen dankzij nieuwe technologie dingen kunnen doen die ooit voor onmogelijk werden gehouden. Waarom komen er dan de laatste tijd zoveel gebreken met vliegtuigen in het nieuws? Het antwoord is simpel: klimaatverandering.
Klik door deze galerij om te zien hoe het veranderende weer in de wereld vliegen gevaarlijker maakt.
De afgelopen jaren is het aantal incidenten op commerciële vluchten sterk toegenomen. Meer recentelijk, op 21 mei 2024, vielen er bij vlucht 321 van Singapore Airlines een dode en 104 gewonden aan boord toen het Boeing-vliegtuig over Myanmar vloog.
Veel luchtvaartexperts hebben zich afgevraagd waarom deze incidenten steeds vaker voorkomen en het antwoord blijkt klimaatverandering te zijn: klimaatverandering. Niet alleen is de commerciële luchtvaart verantwoordelijk voor naar schatting 3,5% van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering, de vliegtuigen zelf worden het slachtoffer van de gevolgen.
Terwijl de klimaatverandering de wereld teistert, leidt dit tot ernstigere en onvoorspelbaardere weerpatronen, waardoor turbulentie, stormen en andere gevaarlijke omstandigheden voor vluchten toenemen.
Ook komen vluchtvertragingen steeds vaker voor, aangezien veel lijnvluchten aan de grond moeten blijven door ernstige en ongunstige weersomstandigheden die de vliegveiligheid in gevaar brengen.
Vooral op het noordelijk halfrond is het aantal ongevallen in de lucht sterk toegenomen. De reden is dat de windstromen in de bovenste atmosfeer van de aarde die van west naar oost stromen (bekend als straalstromen) versnellen.
Voor elke graad Celsius die de winden opwarmen als gevolg van de koolstofuitstoot, zal de straalstroom met 2% versnellen. Dit zal uiteindelijk resulteren in grotere en langduriger stormen met hevigere turbulentie.
Zelfs hagel kan problemen veroorzaken bij vluchten. In juni 2024 werd de neuskegel van een vliegtuig van Australian Airlines bijna vernietigd door de gigangtische hagelstenen van een onweersbui waar het vliegtuig doorheen vloog.
Vliegtuigen zijn in staat om door hevige regenbuien te vliegen, maar deze weersomstandigheden hebben een grote invloed op het zicht van piloten en de klimaatverandering kan ervoor zorgen dat grotere hagelbuien vaker voorkomen.
Andere extreme weersomstandigheden, zoals orkanen en tyfoons, komen ook steeds vaker voor naarmate de klimaatverandering de planeet beïnvloedt. Deze gebeurtenissen vormen een aanzienlijk risico voor vliegtuigen tijdens het opstijgen, vliegen en landen.
Een ander probleem dat luchtvaartmaatschappijen begint op te spelen is dat veel van hen oudere toestellen blijven gebruiken om kosten te besparen. Naarmate deze vliegtuigen ouder worden, stijgt het risico op mechanische storingen en andere technische problemen, ondanks regelmatig onderhoud.
Luchthavens worden vaak gebouwd in lage, vlakke gebieden die ideaal zijn voor start- en landingsbanen. Daardoor zijn ze vaak gevoelig voor grote overstromingen. Volgens een onderzoek uit 2021 liggen wereldwijd meer dan 100 luchthavens onder zeeniveau.
Aangezien de zeespiegel stijgt dankzij de opwarming van de aarde, wordt voorspeld dat het risico op overstromingen op deze laaggelegen luchthavens tegen het jaar 2100 met een factor 69 zal toenemen. Dit zou grote problemen veroorzaken voor de vliegveiligheid, aangezien vliegtuigen niet meer kunnen opstijgen en landen op start- en landingsbanen.
Het verhoogde risico op overstromingen is niet het enige probleem waar luchthavens mee te maken krijgen door de opwarming van de aarde. De stijgende oppervlaktetemperaturen en hittegolven hebben ook negatieve gevolgen voor vliegtuigen.
Om een vliegtuig de lucht in te krijgen, is het afhankelijk van een aerodynamische kracht die wordt opgewekt door de interactie tussen het vliegtuig en de omringende luchtmoleculen. Maar als de atmosfeer opwarmt, zet de lucht uit en wordt deze minder dicht, waardoor het voor vliegtuigen moeilijk wordt om de lucht in te gaan.
Maar een vliegtuig de lucht in krijgen is slechts één van de problemen die de hogere temperaturen veroorzaken. Hittegolven hebben er ook voor gezorgd dat veel vliegtuigen te maken kregen met smeltende tarmacs of smeltende banden terwijl ze op de startbaan stonden.
Luchtvaartexperts voorspellen dat start- en landingsbanen langer moeten worden om problemen als gevolg van de opwarming van de aarde te omzeilen. Bovendien zullen vliegtuigen ook minder vracht moeten vervoeren. In feite is de afstand die vliegtuigen nodig hebben om op te stijgen jaarlijks gemiddeld met ongeveer 0,15% toegenomen als gevolg van de klimaatverandering.
De verzengende zomerhitte die veel delen van Noord-Amerika heeft getroffen er zelfs voor gezorgd dat frisdrankblikjes tijdens de vlucht ontploften. In het ergste geval kunnen deze flijmscherpe blikjes personeel en passagiers ernstig verwonden.
Naast stormen en hitte heeft de klimaatverandering ook een drastische invloed op de lengte van sommige vluchten. Door de intensievere straalstromen hebben piloten te maken gekregen met sterkere tegenwind die leidde tot vertragingen.
Klimaatverandering brengt ook het negatieve risico met zich mee dat het gevolgen heeft voor wilde dieren in relatie tot vliegreizen. Vliegtuigen liepen al een groot risico op vogelaanvaringen, maar dit risico is in de loop der jaren toegenomen. In de Verenigde Staten worden elk jaar meer dan 14.000 vogelaanvaringen gemeld, die aanzienlijke schade aan vliegtuigmotoren kunnen veroorzaken.
Hoewel het weer een van de belangrijkste redenen is voor veiligheidsproblemen tijdens het vliegen, zijn er ook kleinere, minder vaak voorkomende problemen die deze problemen kunnen verergeren. Een van deze problemen is vermoeidheid van piloten. Piloten hebben vaak te maken met lange werktijden en onregelmatige roosters, en vermoeidheid leidt tot meer fouten maken.
Met de toenemende afhankelijkheid van digitale systemen voor vluchtoperaties, is ook de dreiging van cyberaanvallen toegenomen. Hackers die zich richten op luchtvaartsystemen kunnen mogelijk vluchten verstoren, gevoelige gegevens stelen of zelfs crashes veroorzaken door navigatie- en communicatiesystemen te verstoren.
De toename van het aantal vluchten over de hele wereld heeft ook geleid tot een drukker luchtruim. Deze congestie kan leiden tot een grotere kans op botsingen in de lucht, bijna-ongevallen en andere incidenten, ondanks de implementatie van systemen om botsingen te vermijden.
Vluchten die over of in de buurt van conflictgebieden vliegen, lopen ook een groter risico om doelwit te worden of onverwachte gevaren tegen te komen. Het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oekraïne is een voorbeeld dat de gevaren van het vliegen over dergelijke gebieden benadrukt.
Als luchtvaartmaatschappijen ernaar streven om kosten te besparen, kan er druk worden uitgeoefend om onderhoudsintervallen te verkorten of minder dure onderdelen te gebruiken. Een recent voorbeeld is het productiebedrijf Boeing, dat zwaar onder vuur ligt vanwege veiligheidsproblemen die zich hebben voorgedaan dankzij onvoldoende onderhoud van vliegtuigen.
Het risico op baanbotsingen (waarbij vliegtuigen, voertuigen of mensen per ongeluk een actieve start- of landingsbaan oprijden) is toegenomen met de toename van het luchthavenverkeer. Deze incidenten kunnen leiden tot botsingen tijdens het opstijgen en landen. Luchtvaartexperts hebben zelfs gemeld dat er in de VS jaarlijks bijna 2.000 landingsbaanincidenten plaatsvinden.
Een andere factor met een klein risico op schade aan passagiers is dronkenschap. De laatste tijd zien luchtvaartmaatschappijen het aantal incidenten met dronken passagiers tijdens de vlucht toenemen en deze vormen echt een aanzienlijk risico voor de veiligheid van de vlucht.
Hoewel luchtvaartmaatschappijen strenge regels hebben opgesteld, zijn er in het verleden gevallen geweest van middelenmisbruik bij piloten. Dit kan zowel om drugs als ook gewoon medicijnen gaan. Dit kan het vermogen van een piloot om een vliegtuig veilig te besturen ernstig aantasten, waardoor het risico op ongelukken door verminderd beoordelingsvermogen of motorische vaardigheden toeneemt.
Hoewel de lijst met potentiële risico's en problemen waarmee luchtvaartmaatschappijen te maken krijgen aanzienlijk lijkt, is er toch ook goed nieuws te melden. Luchtvaartexperts hebben al plannen in gang gezet om de gevolgen van de klimaatverandering voor de risico's van vluchten te verminderen en ook andere problemen worden voortdurend aangepakt. Statistisch gezien is vliegen nog steeds een van de veiligste vormen van reizen ter wereld.
Bronnen: (National Geographic) (The Independent) (CNN)
Hoe veilig is vliegen tegenwoordig?
Het luchtruim is gevaarlijker dan voorheen
LIFESTYLE Luchtvaart
Het is de nachtmerrie van velen: neerstorten met een vliegtuig. Het is dan ook niet voor niets dat veel mensen kampen met vliegangst en het nog altijd veiligste vervoersmiddel liever mijden. Heel af en toe worden we opgeschrikt door huiveringwekkende dodelijke vliegtuigongelukken. Daarvan staat MH17 in het nationale geheugen gegrift.
In het begin was de luchtvaartwetgeving niet zo streng om ervoor te zorgen dat vliegtuigen goed werden onderhouden en dat er strikte protocollen nodig waren om de veiligheid van passagiers te garanderen. Maar de tijd dat vliegtuigen grotendeels onveilig waren is voorbij, vooral omdat vliegtuigen dankzij nieuwe technologie dingen kunnen doen die ooit voor onmogelijk werden gehouden. Waarom komen er dan de laatste tijd zoveel gebreken met vliegtuigen in het nieuws? Het antwoord is simpel: klimaatverandering.
Klik door deze galerij om te zien hoe het veranderende weer in de wereld vliegen gevaarlijker maakt.