© Getty Images

Führer Richtlijn nr. 40 -

Op 23 maart 1942 gaf Adolf Hitler Führer Directive Nr. 40 uit, zijn bevel voor de bouw van een uitgebreid systeem van kustverdedigingen en fortificaties, bekend als de Atlantikwall. De nazi-leider is te zien met Albert Speer, Minister van Bewapening en Oorlogsproductie, en Karl-Otto Saur, hoofd van de technische afdeling.

© Getty Images 

Bouwen op eerdere fundamenten -

De kust van Noord-Frankrijk was al goed verdedigd door de Duitsers. Op deze afbeelding uit 1941 is de ingang van Calais beschermd door Duitse DCA luchtafweergeschut. In feite was het werk dat het kader van de Atlantikwall vormde opgebouwd over elementen van het offensieve systeem dat was gebouwd voor de geplande invasie van Engeland.

© Getty Images

Organisatie Todt -

Maar er was een robuustere verdediging nodig. Het idee was om de noordkust van Europa te versterken met een lange keten van forten, batterijen, geschutstellingen, tankvallen en obstakels. Het werk begon onmiddellijk, en het ambitieuze project werd geleid door de Organisation Todt (OT).

© Getty Images 

De bouw van de Atlantikwall -

De OT stond bekend om het gebruik van dwangarbeid om zijn civiele en militaire ingenieursprojecten uit te voeren en te voltooien. De Atlantikwall vormde hierop geen uitzondering. Naar schatting werden 600.000 mannen ingelijfd door het pro-nazi Vichy-regime in Frankrijk om de installaties te bouwen.

© Getty Images 

Gigantisch bouwproject -

Het plan voorzag in de bouw van 15.000 afzonderlijke betonnen geschutstellingen, een drieslag-systeem van fortificaties dat van de Frans-Spaanse grens tot de noordelijke punt van Noorwegen zou lopen—een afstand van bijna 3.218 km.

© Getty Images 

Verdedigings strategie -

De zwaarst verdedigde fortificaties waren geconcentreerd rond strategische havensteden zoals Cherbourg, Le Havre en Antwerpen. Op de foto controleren admiraal Hermann von Fischel, Albert Speer en SS-commander Sepp Dietrich de voortgang van de bouw.

© Getty Images 

De muur bereikt de Kanaaleilanden -

De Kanaaleilanden waren al onder Duitse bezetting, na de invasie in juni 1940. De Atlantikwall werd verlengd om de eilanden zwaar te versterken, en vooral Alderney—dat het dichtst bij Groot-Brittannië ligt.

© Getty Images

De verdediging van de Nederlandse kust -

In Nederland werden betonnen tankobstakels over de stranden gelegd om de verdedigingen langs de Nederlandse kust te versterken.

© Getty Images 

Hoge beveiliging in de laaglanden -

De laaglanden, waaronder Denemarken, werden verdedigd door een systeem van onderling verbonden bunkers en middelgrote kanonnen.

© Getty Images 

Fort Noorwegen -

Noorwegen was zwaar verdedigd door de nazi's en stond in feite bekend als Festung Norwegen ("Fort Noorwegen"). Net als in Frankrijk werd de verdedigingsmuur hier aangelegd op plaatsen waar de Duitsers een geallieerde aanval het waarschijnlijkst achtten. Het markeerde effectief het Noordenfront.

© Getty Images 

Kustverdedigingsnetwerk -

Elementen van de werking van de muur werden toezicht gehouden door de Kriegsmarine (Duitse marine), die een apart kustverdedigingsnetwerk beheerde, georganiseerd in verschillende zeeverdedigingszones. Op de foto inspecteert admiraal Otto Ciliax de Atlantikwall in Noorwegen.

© Getty Images 

Betonnen stad -

Hitler wilde dat het werk klaar was op 1 mei 1943. Dit bleek uiteindelijk onmogelijk toen de oorlog begon te keren in het voordeel van de geallieerden en de grondstoffen en mankracht afnamen. Maar wat er al was gebouwd langs de kust van Noord-Frankrijk vormde een formidabele hindernis voor elke zeewaartse invasie. Op sommige plaatsen leken de installaties op een stadsplan, met brede oprijlanen die langs enorme bunkergebouwen leidden, waar personeel in de duizenden woonde en werkte.

© Getty Images 

Batterij Todt -

Verschillende geschutstellingen waren kolossaal van afmetingen. Een van de beroemdst was de Batterie Todt. Gelegen nabij Cap Gris-Nez, bestond de batterij uit vier gigantische Krupp 380-mm kanonnen met een bereik tot 55,7 km en in staat om Engeland te raken.

© Getty Images 

Leven in een bunker -

Het leven voor strijdkrachten die op de Atlantikwall waren ingezet, was routinematig en claustrofobisch. Veel tijd werd besteed aan het controleren en onderhouden van apparatuur. Op deze foto oefenen Wehrmacht-personeel in een bunker op Helgoland het laden van een granaat in de loop van een kanon.

© Getty Images 

Munitie opslaan -

Een soldaat controleert granaten die opgeslagen zijn in de munitiedepot in een kanonbunker. De zwaarst verdedigde installaties werden festungen, of "forten," genoemd.

© Getty Images 

Ontspannen in je vrije tijd -

In hun vrije tijd hadden de bemanningsleden van de geschutstellingen weinig anders te doen dan lezen, correspondentie bijwerken of slapen.

© Getty Images 

Medische voorzieningen -

Belangrijke geschutstellingen hadden volledig uitgeruste ziekenhuisbunkers. Deze waren bemand door medische teams die klaar stonden om gewonde soldaten te behandelen of met alledaagse aandoeningen om te gaan, zoals een blindedarmoperatie.

© Getty Images 

Spoorkanonnen -

Boven de grond zorgden spoorrails voor de Atlantikwall om het transport en de manoeuvre van enorme spoorkanonnen te vergemakkelijken, die snel konden worden ingezet in geval van een aanval.

© Getty Images 

Luchtverdedigingsinstallaties -

Naast de vele wapens was de Atlantikwall uitgerust met grondapparatuur die was ontworpen om geallieerde vliegtuigen die onder de radar vlogen lang voordat ze aanvielen te detecteren. Dit waren geluidsdetectoren voor luchtafweer, ingenieuze luisterapparaten die gevoelig genoeg waren om de geluiden van naderende vliegtuigen over een indrukwekkend bereik te detecteren. Ze werden altijd geplaatst naast krachtige zoeklichten.

© Getty Images 

Poseren voor propaganda -

De Franse Kanaalkust werd door het Duitse opperbevel als ondoordringbaar voor aanvallen beschouwd. Nazi-propagandafoto's werden vaak gepubliceerd, waarop mitrailleurs opgesteld langs de Atlantikwall te zien waren, met hun wapens klaar voor gebruik.

© Getty Images

Kustpatrouilles -

De wildere noordkust van Frankrijk werd regelmatig gepatrouilleerd door eenheden van de Wehrmacht. Deze soldaten controleerden gebieden buiten het zicht van geschutstellingen, die waarschijnlijk door de geallieerden als geheime landingszones werden beschouwd.

© Getty Images

Verkenningswerk -

De Atlantische verdedigingswerken van Duitsland boden hoge platformen voor verkenningsunits die belast waren met het in de gaten houden van het Engelse Kanaal voor geallieerde vliegtuigen en zeebezit. Geavanceerde telelenzen gericht op Engeland leverden gedetailleerde foto's op van tactisch en geografisch belang.

© Getty Images 

Mes-scherpe obstakel -

De toegangen tot pillboxes en blokhuizen werden verdedigd door mes-scherp prikkeldraad, vaak dubbel omheind om als afschrikmiddel te dienen.

© Getty Images 

Op de stranden -

De stranden waren intussen bezaaid met tankvallen, mijnen en obstakels voor landingsvaartuigen, en werden regelmatig dag en nacht gepatrouilleerd door eenheden van Duitse wachtposten.

© Getty Images 

Rommel's zorgen -

Gedurende het grootste deel van 1942–43 bleef de Atlantikwall een relatief rustige frontlijn voor de as-machten die deze bemanden. Maar een inspectie door veldmaarschalk Erwin Rommel eind 1943, uitgevoerd na geruchten over een geallieerde invasie die Berlijn hadden bereikt, leidde tot inspanningen om de lijn te versterken. Rommel was in feite zeer sceptisch over het vermogen van de Atlantikwall om een grootschalige invasie te onderdrukken. En de gebeurtenissen gaven hem gelijk.

© Getty Images 

De Atlantikwall heeft gaten -

Op 6 juni 1944—D-Day—doorbraken de geallieerde troepen de Atlantikwall, zij het met een prijs van duizenden levens aan beide zijden. In slechts enkele uren hadden de geallieerden vijf bruggenhoofden langs de Normandische kust veiliggesteld. Hitlers veelbezongen lijn van betonnen bunkers en geschutstellingen had de landingen in Normandië niet kunnen stoppen.

© Getty Images 

Ruïnes van de Atlantikwall -

In de directe nasleep van de Tweede Wereldoorlog was er weinig belangstelling om de muur te behouden, omdat de aanwezigheid ervan te veel negatieve herinneringen aan de nazi-bezetting opriep. In de loop der tijd werden veel van de verlaten fortificaties gesloopt. Andere echter overleefden en werden officiële historische monumenten, zoals de artilleriebatterij van Longues-sur-Mer (op de foto)⁠—de enige in Normandië die al zijn originele kanonnen op hun plaats heeft behouden.

© Shutterstock 

Stille kanonnen -

In Noorwegen staan verschillende buiten gebruik gestelde geschutstellingen als getuigenis van de aanwezigheid van de muur in Scandinavië. De op de foto afgebeelde bevindt zich aan de kust nabij het vissersdorp Bud.

© Getty Images 

Batterij Todt -

Terug in Noord-Frankrijk is de iconische en ontwapende Batterie Todt in het departement Pas-de-Calais nog steeds zichtbaar en toegankelijk voor het publiek.

© Shutterstock 

Batterij Crisbecq -

De ruïnes van de Crisbecq-batterij nabij het dorp Saint-Marcouf maken ook indruk op bezoekers, met de lege geschutstellingen en al.

© Getty Images 

Museum van de Atlantikwall -

Ook bekend als de "Grande Bunker," biedt het zeer boeiende Museum van de Atlantikwall een fascinerende kijk op de geschiedenis achter een van de duurste, meest ambitieuze, maar uiteindelijk falende oorlogsengineeringprojecten. Het is gevestigd in een origineel blokhuis en gelegen in Ouistreham in Normandië.

Bronnen: (Military History Now) (Britannica) (Liberation Route Europe)

© Shutterstock