© Shutterstock

Opwarming van de aarde -

Hoewel de opwarming van de aarde grote schade aanricht in landen over de hele wereld, zijn er bepaalde plekken op onze planeet die zwaarder getroffen lijken te worden dan andere.

© Shutterstock

Stijgende temperaturen in Lapland -

Een van die plaatsen is Lapland, een doorgaans besneeuwde regio in het noordpoolgebied dat delen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland omvat. 

© Shutterstock

Statistieken -

De temperaturen in Lapland zijn enorm gestegen: in het Finse gedeelte is de gemiddelde temperatuur sinds het einde van de industriële revolutie met 2,3°C toegenomen.

© Shutterstock

Invloed op de manier van leven -

Voor de Samen, wier inkomen afhankelijk is van activiteiten als het hoeden van rendieren en de zalmvisserij, hebben deze temperatuursveranderingen een enorme impact op hun manier van leven. 

© Shutterstock

Verdwijnende tradities -

Terwijl de gebruikelijke activiteiten en omgeving van de Samen blijven veranderen, beginnen essentiële aspecten van hun cultuur te verdwijnen.

© Shutterstock

Het hoeden van rendieren -

Het hoeden van rendieren is een essentieel onderdeel van de cultuur van de Samen. Voor veel gezinnen is het een manier van leven die van generatie op generatie wordt doorgegeven.

© Shutterstock

Rendiereigenaren -

Volgens een nieuwsartikel van de BBC zijn er in Noorwegen, Zweden en Finland naar schatting 5.000 tot 6.000 rendiereigenaren. 

© Shutterstock

De gevolgen van klimaatverandering -

Door klimaatverandering is het hoeden van rendieren de afgelopen jaren veel moeilijker geworden. Dit komt doordat er meer regen valt dat daarna bevriest, wat gevolgen heeft voor de natuur. 

© Shutterstock

Geen toegang tot voedsel -

Hierdoor ontstaan er lagen met harde sneeuw en ijs. Het ijs bedekt het korstmos waarmee rendieren zich voeden. 

© Shutterstock

Hongerige rendieren -

De rendieren kunnen op hun beurt het ijs niet kapot krijgen om bij het korstmos te komen, waardoor het onzeker is of ze dan nog kunnen overleven. 

© Shutterstock

Zalmvissen -

Zalmvissen is een andere belangrijke traditie in de cultuur van de Samen. Nogmaals, in veel gezinnen wordt dit al generaties lang gedaan. 

© Shutterstock

Het ontbreken van zalm -

Het vissen van zalm is de laatste jaren lastiger geworden, omdat er steeds minder zalm in die regio's opduikt. 

© Shutterstock

Klimaatverandering als oorzaak -

Dankzij de klimaatverandering stijgt de temperatuur van het zeewater, veranderen de zeestromingen en wordt de zee zuurder.

© Shutterstock

Minder vis in de rivier -

Door een combinatie van deze factoren verplaatst minder zalm zich vanuit de zee naar de Teno-rivier, die door Lapland loopt.

© Shutterstock

Visverbod -

De situatie is zelfs zo slecht geworden dat Finland en Noorwegen sinds drie jaar geleden het vissen van zalmen in die rivier hebben verboden om ze te beschermen. 

© Shutterstock

De Samische taal -

Nu de klimaatverandering invloed uitoefent op de tradities van de Samen, verandert ook hun taal. 

© Shutterstock

Woorden dreigen te verdwijnen -

Er zijn bepaalde woorden die verband houden met het hoeden van rendieren en de visserij, die simpelweg dreigen te verdwijnen omdat de Samen ze niet meer hoeven te gebruiken.

© Shutterstock

Voorbeeld: 'jiekŋaguolli' -

Het woord 'jiekŋaguolli' bijvoorbeeld verwijst naar de zalm die in de lente verschijnt, meteen nadat het ijs op de rivier is gebroken.

© Shutterstock

Vooeb: 'jiekŋaguolli' -

Volgens de Samische visser Pentti Pieski is het gebruik van dat woord niet meer nodig. Zelfs vóór het visverbod was het zalmseizoen al aanzienlijk korter geworden. 

© Shutterstock

Voorbeeld: jiekŋaguolli -

Tegen de tijd dat het zalmseizoen van 2023 begon (op 1 juni), was het ijs al volledig ontdooit en had de visser niet de mogelijkheid meer om 'jiekŋaguolli' te zien.

© Shutterstock

Woorden voor 'sneeuw' -

De klimaatverandering leidt ook tot de verdwijning van woorden om andere dingen mee uit te drukken. Zo is het aantal woorden die 'sneeuw' betekenen de afgelopen twintig jaar vermindert.

© Shutterstock

Meer dan 300 woorden -

Oorspronkelijk kende de Samische taal meer dan 300 woorden die op verschillende vormen van sneeuw en ijs duidden. 

© Shutterstock

De woordenschat krimpt -

Waar sommige van deze woorden steeds gebruikelijker worden (vooral de woorden die verband houden met warmer weer), verdwijnen andere juist volledig. 

© Shutterstock

Voorbeeld: 'jassa' -

Met het woord 'jassa' werd bijvoorbeeld verwezen naar de sneeuw die in de zomer in de heuvels of in de hooglanden bleef liggen.

© Shutterstock

Voorbeeld: 'jassa' -

Tegenwoordig wordt het woord zeer zelden gebruikt, omdat er nog maar heel weinig plaatsen zijn waar überhaupt nog sneeuw ligt in de zomer. 

© Shutterstock

Plaatsnamen -

Daarnaast is er nog een probleem: nu de opwarming van de aarde het landschap in Lapland verandert, zijn van veel plaatsen hun oorspronkelijke Samische naam niet meer passend. 

© Shutterstock

Oorspronkelijke plaatsnamen -

In oorspronkelijke Samische talen ontlenen de meeste plaatsen hun naam aan de natuur, waarbij plaatsnamen vaak het type grond of de belangrijkste vegetatie beschrijven.

© Shutterstock

Niet langer relevant -

Doordat landschappen blijven veranderen dankzij de opwarming van de aarde, hebben veel plaatsen een naam die niet meer helemaal past bij hoe ze er nu uit zien. 

© Shutterstock

Voortbestaan -

Het voortbestaan van de Samische talen zal hand in hand gaan met het voortbestaan van de cultuur, tradities en levenswijzen van de Samen.

© Shutterstock

Het redden van de Samen-cultuur -

De enige manier om ervoor te zorgen dat de cultuur van de Samen in stand blijft, is door een manier te vinden om de opwarming van de aarde, die inheemse gemeenschappen over de hele wereld net zo hard blijft treffen, te beperken.

Bronnen: (BBC) (Environmental Health News) (WWF)

© Shutterstock