© Getty Images

Wat is een lichtjaar? -

Voordat we verder gaan, moeten we het even hebben over lichtjaren. Voor de meeste ruimteobjecten worden lichtjaren gebruikt om hun afstand te beschrijven. Een lichtjaar is de afstand die licht aflegt in één jaar op aarde. En onthoud: één lichtjaar is ongeveer negen biljoen kilometer.

© Getty Images 

Donkere materie -

Ongelooflijk genoeg vormen de talloze planeten, sterren, sterrenstelsels en al het andere dat we kunnen zien nog geen 5% van het totale heelal. Het vreemde is dat 26,8% bestaat uit een stof die wetenschappers 'donkere materie' noemen. Het heeft geen wisselwerking met licht of zichtbare materie, maar kan worden gedetecteerd door zijn zwaartekrachtinvloed op de bewegingen en verschijningen van andere objecten in het heelal, zoals sterren of sterrenstelsels.

© Getty Images 

Donkere energie -

En hoe zit het met de andere 68% van het heelal? Kosmologen noemen dit 'donkere energie', de mysterieuze kracht die het heelal beheerst. Dit fenomeen overstemde de zwaartekracht en kreeg zo'n vijf miljard jaar geleden de controle over het heelal. Het is onzichtbaar, vult de gehele ruimte en de afstotende zwaartekracht versnelt de uitbreiding van het heelal.

© Shutterstock 

Melkweg -

Ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, is een spiraalvormig stelsel en omvat ook ons eigen zonnestelsel. De oudste sterren in de Melkweg zijn bijna net zo oud als het heelal zelf en zijn waarschijnlijk na de oerknal gevormd.

© Getty Images 

Stellaire jets -

Stellaire jets zijn bundels van ijzermaterie die uit sommige astronomische objecten worden geworpen, maar meestal worden ze geproduceerd door jonge sterren die zich nog aan het vormen zijn.

© Shutterstock 

De oerknal -

De oerknal is de meest geaccepteerde theorie voor het ontstaan van het heelal. Maar wat is de oerknal precies?

© Getty Images 

Wat veroorzaakte de oerknal? -

Ongeveer 13,7 miljard jaar geleden was alles in het hele heelal samengeperst in een oneindig kleine singulariteit, een punt van oneindige dichtheid en hitte. Plotseling, vanuit dit stipje, breidde een enorme explosie de ruimte uit als een ballon. Van één enkel atoom werd het heelal groter dan een sterrenstelsel. Het groeit vandaag de dag nog steeds.

© Getty Images 

Krabnevel -

De Krabnevel is een zes lichtjaren breed overblijfsel van een supernova-explosie. Het werd voor het eerst waargenomen door Chinese en andere astronomen in het jaar 1054 en bevindt zich op 6.500 lichtjaar van de aarde.

© Getty Images 

Supernova -

Een supernova is een gewelddadige sterexplosie die de kosmos bezaait. Een van de helderste, door wetenschappers LMC N49 genoemd (foto), bevindt zich op ongeveer 160.000 lichtjaar van de aarde.

© Getty Images 

Spiraalvormig sterrenstelsel -

Spiraalvormige sterrenstelsels bestaan uit een platte, roterende schijf met sterren, gas en stof. Deze vormen van sterrenstelsels werden oorspronkelijk beschreven door de Amerikaanse astronoom Edwin Hubble (1889-1953). Deze afbeelding van spiraalstelsel M81 is dan gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop.

© Getty Images 

Duizenden sterrenstelsels -

En er zijn duizenden sterrenstelsels. Zelfs de kleinste stippen op deze afbeelding zijn hele sterrenstelsels en bevinden zich op ongeveer 13 miljard lichtjaar afstand.

© Getty Images 

De oerknal in kaart gebracht -

Deze afbeelding van de Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) satelliet toont de eerste all-sky microgolfafbeelding van het heelal kort na de oerknal. De afbeelding is gepubliceerd door een team van astronomen van NASA en Princeton University.

© Getty Images 

Zwart gat -

Een zwart gat is een plek in de ruimte waar de zwaartekracht zo sterk is dat zelfs licht er niet uit kan. Dit komt doordat materie in een enorm samengedrukt gebied is geperst. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een ster sterft. Wetenschappers schatten dat er miljoenen van deze kosmische lichamen in ons sterrenstelsel zijn, maar niemand weet wat ze precies bevatten. Deze afbeelding is van een zwart gat in Messier 87, een superreus elliptisch sterrenstelsel in het sterrenbeeld Maagd.

© Getty Images 

Donkere wolken -

Een donkere wolk in de ruimte is een wolk van gas en stof die licht tegenhoudt van de gebieden in de ruimte erachter. Op deze dynamische foto van de donkere wolk Rho Ophiuchi, van NASA's Spitzer ruimtetelescoop, zijn pasgeboren sterren te zien die onder hun natuurlijke deken van stof vandaan komen. De nevel bevindt zich in de buurt van de sterrenbeelden Scorpius en Ophiuchus en is ongeveer 407 lichtjaar van de aarde verwijderd.

© Getty Images 

Exoplaneten -

Een exoplaneet is een planeet buiten ons zonnestelsel. De meeste exoplaneten draaien rond sterren, maar vrij zwevende exoplaneten, zogenaamde rogue planeten, draaien in permanente duisternis rond het galactische centrum en zijn niet verbonden met een ster. Kepler-186f (afgebeeld als artist's concept) is de eerste exoplaneet die ontdekt is in wat wetenschappers de bewoonbare zone noemen - het gebied rond de gastheerster waar de temperatuur goed is voor vloeibaar water.

© Getty Images 

Kepler-452b -

Kepler-452b (soms ook wel Aarde 2.0 of Neef van de Aarde genoemd) is een exoplaneet die rond de zonachtige ster Kepler-452 draait, op ongeveer 1400 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Cygnus. Het is de eerste mogelijk rotsachtige superaardse planeet die ontdekt is binnen de bewoonbare zone van een ster die veel op de zon lijkt.

© Getty Images 

Zijn we alleen? -

Op deze artistieke impressie is het planetenstelsel rond de rode dwerg Gliese 581 te zien. Sterrenkundigen denken dat er nog een naamloze aardachtige planeet buiten ons zonnestelsel is gevonden, met mogelijk water op zijn oppervlak. En hij is een stuk dichterbij, slechts 20,5 lichtjaar van ons vandaan, in het sterrenbeeld Weegschaal. Plotseling lijkt de mogelijkheid van buitenaards leven een stuk reëler.

© Getty Images 

Rode dwerg -

Een rode dwerg is het meest voorkomende stertype in het heelal. Het is ook de kleinste en koelste soort. Geen enkele rode dwerg is zichtbaar vanaf de aarde, hoewel ze 50 van de 60 dichtstbijzijnde sterren bij onze planeet vormen en ook nog eens driekwart van de sterren in de Melkweg.

© Getty Images

Titan -

Titan is de grootste maan van Saturnus en de op één na grootste natuurlijke satelliet in het zonnestelsel. Titan is de enige maan met een dikke atmosfeer en heeft een oppervlak van keihard waterijs. Opmerkelijk genoeg heeft Titan waarschijnlijk ook een oceaan van vloeibaar water onder zijn oppervlak. Afbeelding: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

© Public Domain 

Zonnevlekken -

Zonnevlekken worden veroorzaakt door verstoringen in het magnetische veld van de zon die naar de fotosfeer, het zichtbare 'oppervlak' van de zon, opstijgen. Het aantal zonnevlekken op onze zon kent eb en vloed, waarbij elke zonnevlek een paar dagen tot een paar maanden duurt en het totale aantal elke 11 jaar een piek bereikt.

© Getty Images 

Kosmische straling -

Kosmische stralingen zijn hoogenergetische protonen en atoomkernen die met bijna de lichtsnelheid door de ruimte schieten. Ze zijn waarschijnlijk afkomstig van de zon, van buiten het zonnestelsel in ons eigen sterrenstelsel en van verre sterrenstelsels. Deze ioniserende straling is niet schadelijk voor ons, omdat het weerkaatst tegen de atmosfeer van de aarde. Maar kosmische straling wordt wel verantwoordelijk gehouden voor problemen met elektronische systemen en gegevenscrashes in satellieten en andere machines.

Afbeelding: NASA

© Public Domain 

Zonnevlam -

Op dezelfde manier is een zonnevlam een intense uitbarsting van elektromagnetische straling in de atmosfeer van de zon. Het verschijnsel wordt in verband gebracht met zonnevlekken. Zonnevlammen zijn de grootste explosieve gebeurtenissen in ons zonnestelsel en kunnen enkele minuten tot uren duren.

© Getty Images 

Callisto -

Callisto is mogelijk de maan met de meeste inslagkraters in het zonnestelsel. Het is de op één na grootste maan van Jupiter, na Ganymedes, en er wordt gedacht dat het een al lang dode wereld is, met nauwelijks geologische activiteiten op het oppervlak. Het is een van de oudste landschappen in de kosmos, gedateerd op minstens vier miljard jaar.

Afbeelding: NASA

© Public Domain 

'Space roar' -

Een mysterieus scherm van extra luide radiostralingen doordringt de kosmos. Wetenschappers ontdekten dit toen ze een instrument lanceerden genaamd de Absolute Radiometer for Cosmology, Astrophysics, and Diffuse Emission (ARCADE), bevestigd aan een enorme ballon die de ruimte werd ingestuurd. ARCADE was ontworpen om radiogolven van verre sterren op te vangen, maar het ontvangen signaal was veel luider dan verwacht, iets wat kosmologen 'space roar', of 'ruimtebrul' noemen.

Afbeelding: NASA

© Public Domain

Fermibellen -

De Fermibellen, die pas in 2010 door kosmologen zijn ontdekt, zijn enorme, mysterieuze structuren die uit het centrum van de Melkweg komen en zich ruwweg 20.000 lichtjaar boven en onder het galactische vlak uitstrekken. Ze zenden hoogenergetische gammastralen en röntgenstraling uit, welke onzichtbaar zijn voor het blote oog.

© Getty Images 

Magnetisch veld van de maan -

Toen Apollo-astronauten maansteen terugbrachten, ontdekten wetenschappers tot hun verbazing dat sommige daarvan magnetisch waren. Onderzoekers denken dat het magnetisme een overblijfsel kan zijn van een 193 km brede asteroïde die ongeveer 4,5 miljard jaar geleden op de zuidpool van de maan botste, waardoor magnetisch materiaal over sommige delen van het maanoppervlak werd verspreid.

© Getty Images 

Pulsar -

Een pulsar is een sterk gemagnetiseerde, roterende neutronenster die zo is genoemd omdat hij met regelmatige tussenpozen elektromagnetische stralen uitzendt vanuit zijn magnetische polen. Maar niemand weet precies waarom. Nog raadselachtiger is dat deze sterren af en toe stoppen met pulseren.

© Getty Images 

Miranda -

Miranda, de 11de maan van Uranus en de op vier na grootste, heeft een oppervlak dat in niets in het zonnestelsel voorkomt. Het gebroken, grillige terrein wordt gekenmerkt door de Verona Rupes, 10.058 meter hoog en waarschijnlijk de hoogste kliffen in het zonnestelsel. Ze zijn zichtbaar aan de onderkant van deze foto.

Afbeelding: NASA/JPL-Caltech

© Public Domain 

Atlas -

De vliegende schotelmaan van Saturnus, Atlas, is nog zo'n buitenbeentje in het zonnestelsel. Atlas is een interne satelliet die in 1980 werd ontdekt en lijkt op een UFO uit de verre ruimte.

Afbeelding: NASA/Jet Propulsion Lab-Caltech/Space Science Institute

© Public Domain 

Phobos -

Phobos, de binnenste en grootste van de twee manen van Mars (de andere is Deimos), bevindt zich volgens wetenschappers in een 'doodsspiraal' doordat hij langzaam in een baan rond Mars draait. De natuurlijke satelliet is vernoemd naar de Griekse god Phobos, de personificatie van angst en paniek, en de oorsprong van het woord fobie.

Afbeelding: NASA/JPL-Caltech/Universiteit van Arizona

© Getty Images

Is de ruimte oneindig? -

De huidige breedte van het waarneembare heelal is ongeveer 90 miljard lichtjaar. Maar wat ligt daarachter? Het korte antwoord is dat kosmologen het niet zeker weten. Vermoedelijk zijn er nog een heleboel andere willekeurige sterren en sterrenstelsels. Als het heelal perfect geometrisch vlak is, dan kan het oneindig zijn. Als het gebogen is, zoals het aardoppervlak, dan heeft het een eindig volume. Maar dat weet niemand.

Zie ook: Verborgen militaire basis uit de Koude Oorlog ontdekt door NASA

Bronnen: (BBC Science Focus) (EarthSky) (NASA) (Jet Propulsion Laboratory) (Space)

© Getty Images